Έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται στις 30 Ιανουαρίου, η γιορτή
των Γραμμάτων και της Παιδείας, γιορτή κατά την οποία αναφερόμαστε στις τρεις
εξέχουσες μορφές της Ιστορίας της Εκκλησίας και της Ιστορίας των Γραμμάτων, τον
Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο.
Για την προσωπικότητά τους μόνον εγκώμια μπορεί να πει
κανείς. Τρεις διανοούμενοι που τους χαρακτηρίζει ο Χριστιανικός βίος – θεωρία
και πράξη σε μια θαυμαστή σύζευξη. Τους χαρακτηρίζει ακόμη η απαράμιλλη
φιλανθρωπία, η διοικητική ικανότητα, η μόρφωση, κι ακόμη τους διακρίνει η γνώση
της «θύραθεν σοφίας», δηλαδή η αρχαιογνωσία. Δεν τους λείπει η συγγραφική
δεινότητα, η γοητευτική ρητορική τέχνη, η παρρησία που δεν κάμπτεται μπροστά σε
αυτοκρατορικά αξιώματα, ούτε στις απειλές τους.
Σπούδασαν αρχαία φιλολογία, τη θαύμασαν, την αγάπησαν,
άντλησαν από αυτήν πολύτιμη γνώση και θεμελίωσαν την Ελληνορθόδοξη Παράδοση.
Έγιναν οι μεγάλοι «δογματικοί πατέρες της Εκκλησίας, οι σοφοί ανατόμοι του
«σώματος της κοινωνίας». Απομονώνονται και μελετούν τη «φύση του ανθρώπου» ως
όντος λογικού, φύση που ορίζεται και προσδιορίζεται από τα πάθη και τις
αδυναμίες του, αλλά και από τις αρετές του. Επιδιώκουν και αγωνίζονται να
ενσταλάξουν αισιοδοξία και ελπίδα στις ταραγμένες ψυχές του νέου ανθρώπου. Σ’
αυτή τους την προσπάθεια αντλούν βοήθεια από τους αρχαίους φιλοσόφους (Σωκράτη,
Πλάτωνα, Αριστοτέλη).
Ο αιώνας που έζησαν και δημιούργησαν οι Τρεις Ιεράρχες
δικαιολογημένα ονομάσθηκε «χρυσούς αιών της Εκκλησίας».
Περίλαμπρη θέση ανάμεσά τους έχει, για τις παιδαγωγικές του
αρχές, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος με πολλή αγάπη για την
διαπαιδαγώγηση των νέων αναφέρεται 1) στη φύση των ανθρώπων, 2)στην αγωγή, και
3) στον παιδαγωγό.
Η ανθρώπινη φύση δύσκολα πειθαρχεί, γιατί έχει τη διάθεση,
την «προαίρεση» άλλοτε να προτιμά το καλό και άλλοτε το κακό.
Έργο του παιδαγωγού, γράφει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, είναι
με την τέχνη του να βελτιώνει τη φύση του νέου : «της τέχνης ταύτης ουκ έστιν
άλλη μείζων. Τι γαρ ίσον του ρυθμίσαι ψηχήν και διαπλάσαι νέου διάνοιαν;» (Από
την τέχνη της αγωγής δεν υπάρχει άλλη μεγαλύτερη. Γιατί ποια άλλη τέχνη είναι
ίση με την αγωγή στο να ρυθμίσει και να διαπλάσει τον νου του ανθρώπου;)
Για τη σωστή αγωγή απαραίτητες προϋποθέσεις είναι :
-
αγάπη εκ μέρους των γονέων και των εκπαιδευτικών.
-
Ο παιδαγωγός, ο δάσκαλος, για να είναι αποδοτικός,
πρέπει να χρησιμοποιεί τον διάλογο με πραότητα και επιείκεια : «μετ’ επιεικείας
αυτοίς (τοις νέοις) διαλεγώμεθα, ουδέν γαρ, ουδέν επιεικείας και πραότητος
ισχυρότερον», «ου μετ’ απειλής και ύβρεως, αλλά μετά κολακείας και προσηνείας
πολλής προς τα παιδία διαλεξώμεθα». (Να συζητάμε με τα παιδιά όχι με απειλές,
αλλά με καλοσύνη και καταδεκτικότητα).
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρεται και στους πρώτους
φυσικούς παιδαγωγούς, τους γονείς. Γράφει : Ο καθένας από σα τους γονείς,
πατέρες και μητέρες, να γίνεστε, να είστε αγαλματοποιοί, λιθοξόοι και να
κατασκευάζετε τα παιδιά σας θαυμαστά αγάλματα, αφαιρώντας –ως πελεκητές της
πέτρας- κάθε περιττό και άχρηστο (αδυναμίες, ελαττώματα) και να προσθέτετε, να
καλλιεργείτε ότι ωφέλιμο και χρήσιμο, να παρακολουθείτε κάθε μέρα τα παιδιά σας
ποιο προσόν έχουν, ώστε να αυξάνετε, και ποιο ελάττωμα, για να το εξαλείψετε.
Μην αποθαρρύνετε τα παιδιά σας στις αποτυχίες τους, παραμείνετε κοντά τους πριν
από το σφάλμα, μα προπαντός μετά το σφάλμα. Έχετε την αγκαλιά σας ανοιχτή και
τα χέρια απλωμένα για βοήθεια.
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει προς τους γονείς τη μεγάλη
αλήθεια : «Τούτο έστιν ο την οικουμένην ανατρέπει πάσαν, ότι των οικείων
αμελούμεν παίδων» (αυτό είναι εκείνο που φέρει τον κόσμο άνω – κάτω, το ότι
αδιαφορούμε οι γονείς για τα παιδιά μας).
Η σύγχυση και η αναστάτωση της εποχής μας κάνει τόσο
επίκαιρη αυτή την αλήθεια.
Αθηνά Μαλτίδου - Παπαράλλη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου